Kawa, czyli napój przyrządzany z palonych ziaren kawowca to jedna z najpopularniejszych używek na świecie i główne źródło kofeiny w diecie. Pijana jest ze względu na swoje działanie pobudzające, ale także charakterystyczny gorzko-kwaśny smak. Wpływ regularnego picia kawy na zdrowie jest dość kontrowersyjnym zagadnieniem. Wiele osób świadomie rezygnuje z jej picia z obawy przed wzrostem ciśnienia i wypłukiwaniem magnezu, inne z kolei zachwalają ten napój i wypijają go litrami. Które podejście jest bardziej rozsądne? Czy kawa to napój, na który warto się skusić jedynie okazyjnie, czy może warto wprowadzić ten rytuał na co dzień? Jako dobry dietetyk z Krakowa postaram się w dzisiejszym wpisie odpowiedzieć na te pytania.
Kofeina — na ratunek po źle przespanej nocy
Najlepiej rozpoznawalnym składnikiem kawy jest kofeina. Trudno jednoznacznie odpowiedzieć, ile dokładnie znajduje się jej w jednej filiżance. Jest to uzależnione m.in. od gatunku, formy parzenia i ilości ziaren wykorzystanych do przygotowania tego napoju. Przyjmuje się, że w filiżance kawy z ekspresu może znajdować się 58-76 mg kofeiny, z kolei w przypadku kawy parzonej o pojemności 240 ml może być to nawet 130 mg. Za bezpieczne dzienne spożycie kofeiny uważa się 400 mg dziennie. Oznacza to, że umiarkowane spożycie (do 4-5 filiżanek kawy z ekspresu dziennie) nie powinno wywołać negatywnych skutków zdrowotnych. Dawka ta jest jednak o połowę niższa dla kobiet w ciąży. Wynika to z faktu, że produkty metabolizmu kofeiny mają zdolność przedostawania się przez łożysko i w nadmiarze mogą gromadzić się w mózgu dziecka i wywoływać zaburzenia rozwojowe. Ograniczone spożycie kofeiny dotyczy także dzieci i młodzieży, nadmiar kofeiny może u nich powodować problemy z koncentracją i rozdrażnienie. Za dawkę bezpieczną uważa się 100 mg dziennie.
Korzyści zdrowotne z picia kawy
Oprócz kofeiny kawa bogata jest również w inne związki, w tym mikro- i makroelementy oraz polifenole. Warto zwrócić uwagę na kwas chlorogenowy, który charakteryzuje się właściwościami przeciwzapalnymi i wspomaga obniżanie ciśnienia krwi. W kawie znaleźć można szereg składników mineralnych, takich jak sód, potas, wapń, magnez i fosfor. Występują one jednak w ilościach, które nie pozwalają na uznanie kawy jako ich istotnego źródła. Polifenole i melanoidyny wykazują właściwości przeciwutleniające, przeciwnowotworowe i przeciwzapalne. Wbrew powszechnemu przekonaniu, że kawa negatywnie wpływa na serce, badania wykazały, że jej regularne picie zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego. Pozytywnie wpływa również jako składnik diety zapobiegającej chorobie Alzheimera, Parkinsona i demencji.
Ciemna strona kawy
Każdy dobry, sprawdzony dietetyk zwróci uwagę na to, że mimo wielu zalet, jakie niesie za sobą picie kawy, w niektórych sytuacjach może się ona okazać niewskazana. Zauważalne negatywne efekty często dotyczą nadmiernego spożycia kofeiny — powyżej 5 filiżanek dziennie. Odczuwalne jest wtedy rozdrażnienie, nadmierne pobudzenie, a nawet lęki. W kawie znaleźć można także substancje antyodżywcze, które utrudniają przyswajanie m.in. wapnia i żelaza. Dlatego właśnie zaleca się pić kawę 2 godziny po posiłku i godzinę przed posiłkiem. Kofeina wpływa na rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku, w związku z picie kawy nie jest wskazane u osób mających skłonności do zgagi. Napój ten pobudza działanie przewodu pokarmowego, dlatego może zaszkodzić osobom z zespołem jelita drażliwego.
Warto również wspomnieć, w kontekście zdrowotności kawy niemałe znaczenie ma forma, w jakiej jest wypijana. Bez dodatków jest to napój całkowicie pozbawiony kalorii, jednak gdy do kawy doda się mleko, cukier, bitą śmietanę i syrop staje się całkiem kalorycznym deserem.
Kawa wnosi do codziennego odżywiania wiele korzystnych dla zdrowia związków. Ważne jest jednak, aby pić ją w odpowiednich porach i przede wszystkim zachować umiar. To właśnie nadmiar tego bogatego w kofeinę napoju może doprowadzić do gorszego samopoczucia i pogorszenia zdrowia. W kwestii wpływu kawy na zdrowie ważne jest także indywidualne podejście, dlatego w przypadku gorszego samopoczucia warto zgłosić się o pomoc do dobrego i sprawdzonego dietetyka. Kraków to jedno z miast, w którym z powodzeniem uzyska się fachową pomoc od specjalisty w tym temacie.
